Paardencoaching in de humanistische persoonsgerichte traditie

Het eerste verlangen van elke paardencoach is om mensen te helpen. Hierin verschilt paardencoaching in theorie niet van andere hulpverlenende beroepen. Paardencoaching pretendeert niet de enige of beste hulp te zijn bij uw vragen of problemen. Er zijn vele wegwijzers naar een geestelijk gezond en evenwichtig leven.

Een multireligeuze monnik zei hierover het volgende:

Als de wegwijzer belangrijker wordt dan het doel, wordt het tijd een andere wegwijzer te volgen.

De overeenkomst tussen al deze en vele andere wegwijzers is dat ze allemaal in de richting wijzen van dat wat wij collectief en individueel als ‘geluk’ ervaren. Welke wegwijzer voor u op dit moment in uw leven het beste is kunt alleen uzelf beoordelen. Ik zal hier proberen iets meer te vertellen over de uitgangspunten van paardencoaching opdat u beter kunt beslissen of deze vorm van coaching op dit moment bij u past.

Persoonsgerichte coaching

Paardencoaching hoort thuis in de persoonsgerichte coaching, gebaseerd op humanistische waarden. Persoonsgerichte coaching gaat uit van drie aannames: ieder mens …

1. heeft keuzevrijheid.
2. ervaart de wereld op zijn eigen manier.
3. geeft zelf betekenis aan zijn handelingen en ervaringen.

Kiezen

Dit impliceert dat de situatie waarin wij verkeren een keuze is. En dat wij dus ook andere keuzes kunnen maken om de huidige situatie te veranderen. We weten allemaal dat dit niet eenvoudig is. Paardencoaching kan als hefboom werken om ervoor te kiezen ook echt te veranderen.

Voorbeeld: Een vrouw met een zeer groot verantwoordelijkheidsgevoel wordt tijdens de sessie gevraagd een eindje met het paard te lopen. De vrouw wil graag zonder touw met het paard lopen en doet heel goed haar best het paard mee te laten lopen. Het paard toont weinig enthousiasme. De coach vraagt na tien minuten wie hier aan het werk is. Waarop de vrouw antwoord: “Ik dus. Ik  loop om haar heen , ik geef haar de ruimte, ik zoek haar op”. Wat zou je doen als je mocht doen in deze ruimte met de  mogelijkheden die er nu zijn? vraagt de coach. De vrouw loopt naar een punt aan de rand van de  bak in de zon en gaat daar in het zand zitten. Het paard volgt onmiddellijk  en komt bij de vrouw staan, neus bij haar handen. Hoe voelt dat? “Rustig, ik voel me niet verantwoordelijk voor de gang van zaken, we mogen hier gewoon beiden zijn, zoals we zijn”. De vrouw ervaart op dat moment dat ze in staat is zelf een keuze te maken en dat ze zich niet hoeft te laten leiden door het gedrag van anderen. De ervaring maakt gedragsverandering mogelijk.

Ervaren

Iedereen ervaart de wereld op zijn eigen manier. Als je iemand wilt begrijpen zul je je moeten verdiepen in de wijze waarop de ander de wereld ziet, doorvoelt en ervaart. Een persoonsgerichte coach wil mensen open en onbevooroordeeld tegemoet te treden. Een paardencoach krijgt daarbij hulp van het paard dat van nature iedereen accepteert zoals hij is.

Voorbeeld: Een jongeman is vroeger erg gepest, omdat hij ‘anders’ is. Hij voelt en ziet meer dan de ‘normale’ mensen. Hij heeft het idee dat zijn leven bepaald wordt door hoe anderen over hem denken. Als hij in de bak met twee paarden werkt is het ene paard heel rustig, terwijl het andere heel nerveus is. De man ziet zichzelf in beide paarden terug. Het rustige paard is hoe hij eigenlijk is, het gejaagde paard is wat hij door anderen geworden is. Het zenuwachtige paard loopt als een gekooide tijger heen en weer langs de bakrand. De jongeman kijkt naar haar. Plots keert ze zich van de bakrand af en loopt recht op de man af. Bij hem aangekomen laat ze haar hoofd zakken ter hoogte van zijn buik. Heel even is er rust en liefde. Dan draait ze zich  ongedurig om en begint weer heen en weer te ijsberen. De man staat perplex, de tranen schieten in zijn ogen. Even ervaart hij totale aanvaarding van wie hij is. Zodra de man zijn emoties accepteert, kalmeert het onrustige paard en gaat stil staan. Drie wezens naast elkaar, precies goed, zoals ze zijn.

Betekenis geven

Wij geven zelf betekenis aan onze handelingen en ervaringen. We zijn hierin niet waardevrij, maar wel vrij om andere betekenissen aan ons handelen en ervaren te geven. Ons gedrag wordt gestuurd door onze waarneming van de werkelijkheid. Paardencoaching kan helpen door een andere bril naar de werkelijkheid te kijken.

Voorbeeld: Een manager heeft het gevoel dat hij de enige is in zijn bedrijf die hard aan het werk is. “Als ik er niet ben staat alles stil!” In de bak krijgt hij de opdracht met een paard te lopen. De manager neemt het touw op en pakt het paard kort bij het halster vast. Hij trekt aan het touw om het paard mee te krijgen. Het paard en de man lopen boven op elkaar en zijn helemaal naar elkaar toe gericht. Ze kijken naar elkaar en struikelen bijna over elkaars voeten. Als de manager stopt botsen paard en man. Als de manager weer gaat lopen loopt het paard onwillig mee. Welke betekenis geeft deze manager aan zijn leiderschapsstijl? Hij stuurt, bepaald en controleert. Zo houdt hij overzicht en gaan de zaken goed. Hij geeft een positieve betekenis aan zijn leiderschap. Hoe ervaart het paard zijn leiderschapsstijl? Welke betekenis zouden de werknemers van deze manager aan zijn leiderschap geven?

Humanisme

Paardencoaching sluit aan bij de humanistische gedachte dat ieder wezen een actualiseringstendens heeft. Ieder wezen heeft de wens om  zich optimaal te ontwikkelen. Deze positieve kracht stuurt ons in de richting van positieve groei en geluk. Tegenover deze positieve actualiseringstendens staan negatieve krachten als afkeuring, isolatie en wantrouwen. Om een gezonde groei door te kunnen maken hebben mensen liefde en acceptatie nodig. Met positieve waardering kunnen we worden wie we werkelijk zijn (het ‘zelf’). Zonder liefde en acceptatie worden we zoals de ‘anderen’ willen dat we zijn (het ‘ideale zelf’).

Diep van binnen weten we wie we zijn. Als we teveel worden zoals anderen willen dat we zijn brengt dat spanning met zich mee. Deze spanning kan de aanleiding geven tot geestelijk lijden. Deze innerlijke conflicten kunnen heel bedreigend zijn. Degene waar je mee in conflict bent draag je immers altijd bij je. Een paardencoach kan jou samen met de paarden helpen weer in contact te komen met je ware ‘zelf’. Een paard is niet gevoelig voor jouw ‘ideale zelf’. Een paard ziet alleen wie jij werkelijk bent. De onvoorwaardelijke acceptatie van een paard is helend en verhelderend. Het laat de discrepantie zien tussen wie je bent en wat je geworden bent. Omdat wij als mensen vrijheid van keuze hebben en zelf betekenis geven aan ons handelen en onze ervaring, zijn wij in staat gebruik te maken van dit unieke geschenk dat het paard ons geeft.

Voorwaarden voor zelfontplooiing

Om je als mens te kunnen ontplooien zijn minimaal twee voorwaarden noodzakelijk:

1. Contact met iemand die je onvoorwaardelijk accepteert.
2. Openheid en bereidheid om jezelf te ontmoeten.

Paardencoaching verenigt deze voorwaarden in zich. De coach en het paard bieden onvoorwaardelijke acceptatie.  De coachee krijgt de gelegenheid zichzelf in een veilige omgeving te onderzoeken. De inzichten die hieruit voorkomen worden met behulp van de coach omgezet in actie die zal bijdragen aan het realiseren van de actualiseringstendens van de coachee.

Dit klinkt eenvoudig, maar is het niet. Zelfactualisatie kan pijnlijk zijn. Kahlil Gibran heeft hier in zijn boek ‘de profeet’ een passende uitspraak over gedaan; ‘de pijn die je voelt is het breken van de schaal die je inzicht omsluit’. De pijn is een signaal dat dat je op de goede weg bent, na pijn volgt verlichting, je bent een stapje verder gekomen. Paulo Coelho schrijft; ‘zo gauw hij zich op het pad begeeft, herkent de strijder de weg’. Ieder mens moet strijd leveren om te groeien. Je hoeft als mens de strijd niet alleen te voeren. De coach en het paard kunnen hierbij helpen.

Hoewel inzichten in eerste instantie pijnlijk of angstig kunnen zijn, leveren ze uiteindelijk winst op. Zelfactualisatie leidt tot congruentie. Jou ‘zelf’ en je ‘ideale zelf’ vallen samen waardoor je echter en intenser kunt leven. Het voelen van deze verbinding kan momenten oproepen van intense blijdschap, een gelukzalig gevoel echt deel uit te maken van deze wereld. Zoals Frankl zegt; ‘het leven is het waard geleeft te worden, we hebben de vrijheid en de verantwoordelijkheid om ons handelen en de betekenis van ons handelen zelf te bepalen’. We hebben het recht welkom te zijn.